Yumurta, Un, Şeker.

Şu anda okuduğum kitapta ana karakter mektup görünümlü günlükler yazıyor. Bunlardan birinde mutluluğun insanın bulduğu nedenlerden meydana gelen coşkunluk hali, neşenin ise kalbimizin merkezindeki kocaman ve ışıl ışıl bir duygu olduğuna benzer bir ifade yazmıştı. Mutluluğa götüren bu nedenler, gecenin karanlığında uzaktan bakıldığında bir kibrit ışığını andıran sokak lambaları gibi cılızdı. Oysa neşe, karanlığı yarıp geçen güneşti. Bu benzetmeler beni şaşırttı çünkü ben hep tam tersinin doğru olduğunu düşünmüştüm. Nasıl bir denklem kurduğumu daha evvel hiç bilinçli olarak düşünmemiştim ancak bir noktaya kadar karaktere katılıyordum: Gerçekten de neşe bir güneş gibi merkezde ve insanın varlığından gelen bir his iken, mutluluk bulunacak bir şeydi bana göre de. O halde, diye hayrete düştüm, ben neden mutluluğu daha üstün, daha tükenmez görmüştüm ki bunca zaman?

Neşe ilkel bir duygu esasında. Dünyayı hiç tanımayan bir bebeğin kahkahalarını düşünün. Annesinin kucağında havaya doğru hoplayıp sevilirken nasıl da tasasızdır ve etrafa kıvılcımlar saçar. Neşe kıvılcımları. Onun neşesinin nedeni havada süzülmek midir, yoksa sonsuz güvendiği karşısındaki gülümseyen kadın mı? Bunlar belki o dışavurumun, kahkahaların, nedenidir; ancak neşe, çocuğun içinden dışına akar. Nedensizdir. Çünkü o öğrenmemiştir güleceği şeyi, sadece bilir.

Bazı duygular böyledir. Sadece bilirsin. En merkezde yer alır. Sonra bu duygulardan türeyen başka hissediş biçimleri oluşur. Neşeden mutluluk, sevgiden arkadaşlık, kardeşlik ve belki aşkın bir bölümü, korkudan öfke ve niceleri. Nedenler sıralayarak diğer kavramları oluştururuz. Sözgelimi bir dostluğun devamlılığı için bile sevgi yetmeyebilir; çünkü sevgi bunun sadece bir bölümüdür. Korkusuyla yüzleşebilen öfkesini yönetir. Nedenleri sıralayabildiğin oranda mutlu veya mutsuz hissedersin. Çünkü bu ikincil olarak tanımladığım duygulara zihnimizle ulaşırız. Zihnimizin sınırları, bu ikincil duyguların sınırlarını belirler. Bu nedenle işler karmaşıklaşır. Nedenleri nerelere koyacağımızı bilemeyiz ve kafamız karışır. Oysa merkez tektir, karıştırılamayacak ölçüde parlak.

Daha evvel uzun bir yolculukta sonrasında hayal meyal hatırlayacağım ve buna üzüleceğim bir kitap okumuştum. İsmi Parfümün Dansı (Tom Robbins). Bu kitaba dair pek çok şeyi unuttum, konusu dahil. Ancak kitapta geçen net olarak hatırladığım bir düşünce var. Bu kitapta da mutsuzluğun dar bir alana sıkıştırılmış, bu nedenle de bencilce bir duygu olduğu ifade ediliyordu. Bencilce ifadesi de okunma zamanına göre kişiye acımasızca ve yargılayıcı gelebiliyor. Ancak haksız olduğunu düşünmüyorum. Çünkü bencelerimizin sınırları ne denli genişse, sahiden de o denli büyür mutluluk ve mutsuzluklarımız. Bencillik ise en esir olduğumuz alandır belki de. Alıntı şöyleydi: ''İnsan mutsuzken dikkati hep kendine döner. Kendini çok ciddiye alır. Mutlular, yani kendilerini gerçekten sevenlerse, pek düşünmezler kendilerini. Mutsuzu neşelendirmeye çalıştığında, istemez, karşı çıkar. Çünkü dikkatini kendinden ayırıp evrene yöneltmek zorunda kalacaktır. Mutsuzluk, kendine düşkünlüğün varacağı son noktadır'' (sayfa: 270).

Bazen dışsal nedenler, hatta bizi ilgilendirmeyen ama insan olduğumuzdan dolayı kayıtsız kalamadığımız nedenler, de bize kendimizi mutsuz hissettirebilir tabi. Ancak böyle olsa bile, kendi algına sınırlı kalmak yerine, ''işe yarar bir şey'' yapmak daha özgürleştirici değil midir diye düşünüyorum. Belki de popüler kültürde geçen ''sınırlarını aşmak'' söz öbeği de ancak bu şekilde bir anlama kavuşuyordur. Nedenlerini genişletebildiğin ölçüde. Kendi nedenlerini.

bir şeyler dinlemek için tıklayabilirsin.

Not: İlk paragrafta bahsettiğim kitap Susanna Tamaro'nun Yüreğinin Götürdüğü Yere Git isimli kitabı.