Bir Noel Şarkısı (Charles Dickens) | Kitap Yorumu

Yazar: Charles Dickens, Çevirmen: Çiçek Eriş,
Yayınevi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Bazı kitaplar bana pek çok duyguyu peş peşe hissettiriyorlar. Hal böyle olunca zincirleme tepki gösteriyorum. Gözlerimin dolmasıyla dudaklarımın kıvrılması aynı ana denk geliyor. Kaşlarımın çatılmasıyla duruşumun dikleşmesi... ''evet!'' ile ''hayır!'' nidaları... Bazı kitaplar bize bizi heyecanlandıran bir kurgu sunuyor. Bazı kitaplar ilgi çekici bir karakter. Bazı kitaplar ise, Bir Noel Şarkısı'nda olduğu gibi, bizlere hem sevmediğimiz hem de içten içe sıcaklık duyduğumuz (bunu kendimize itiraf etmesek de) bir karakterin öyküsünü anlatıyor. Belki de tam da bu nedenle hem öykü hem de karakter ilginçleşiyor gözüm(üz)de. Karakteri sevmeme sebebimiz belli oluyor da... hani o bir yanımızı tıklatıp duran sevme hali var ya, işte o nereden geliyor ola ki? Karakterin ileride bir an ''iyi biri'' olacağına inandığımızdan dolayı mı? Belki de sadece yolun sonunun aydınlık bir yere çıkma ümidiyle bir yanımız karakteri bağrına basıyordur. Belki bu yolla, hani olur ya, kahramana yolculuğunda -bir okuru olarak- cesaret veriyoruzdur.

Ebenezer Scrooge, yolunun daha en başındayken aksi, cimri ve yalnız bir adamdı. Sadece kendine hizmet eden bile değil; kendi için de iyi olan her şeye ve herkese karşı öfke dolu biriydi. Kalbinde yalnızca sayabildiği ve saklayabildiği, ancak asla dokunamadığı şeylerin yeri vardı. Harcamadan biriktirdiği parası, buz gibi ve kullanmadığı odalarla dolu kocaman malikanesi, daima karanlık ve soğuk ofisi... Scrooge'ya ait her şey soğuk ve tek başınaydı sanki. Çatık kaşları asla yumuşamaz, dudaklarının kenarlarına neşenin kırıntısı uğramazdı. O kadar paranın içinde yoksulları görmez, yakınına sokulmaya ve onu sevmeye çalışanları bile ittirirdi. O, kesinlikle katlanılmaz bir adamdı! Tam da Noel arifesinde yolculuğu başladı.

Noel'den, her güzel şeyden olduğu gibi, nefret eden Scrooge kendini evine kapatıp uyumayı planlıyordu. Ancak huzursuz uykusunu daha da huzursuz edecek fantastik bir olayın başına geleceğinden -pek tabii- bihaberdi. Yıllar evvel ölmüş ortağı Jacob Marley'in hayaleti ona hoşuna gitmeyecek ama onu ''iyileştirecek'' bir haberle görünmüştü. Kaskatı bir adam olan Scrooge için bile zincirler içindeki eski ortağının hayaletini görmek şok edici bir durumdu. Marley de Scrooge'den aşağı kalmayacak denli bencil, somurtkan ve bu ikisinin doğal sonucu olarak yalnız bir yaşam sürmüştü. Ölü bedenine dolanmış zincirler onun yaşamda dokuduğu ipliklerdi ve aynı şeyi sevgili eski ortağının da yaşamaması için burada, ölü haliyle onun tam da yanı başındaydı. 

Marley, Scrooge'a onu tam da o gece üç farklı Noel ruhunun (geçmiş-şimdi-gelecek) ziyaret edeceğini ve onların söylediklerine kulak vermesi gerektiğini, aksi halde sonunun kendisinin ve diğer tüm yaşarken ölü olmayı seçenlerin başına gelenler gibi olacağını dehşetle gösterdi. Ölü bir adamı bile dehşete sokan bu durum, Scrooge'yi açıkçası pek de etkilememişti. Yine de her gece ölü arkadaşını görmüyordu ve bu hengameden kurtuluşu yok gibi görünüyordu. Bir an evvel hayaletleri karşılayıp kurtulmayı ve ertesi gün (evet Noel'in ertesinde!) erkenden soğuk ofisine gidip asla harcamayacağı daha fazla para kazanmayı umuyordu. Ve ilk hayalet geldi...

Bu hayalet geçmişin ruhuydu ve geçmişin nostaljisini üstüne neşeyi ve umudu anımsatan bir gencin simasıyla giymişti. Bu ruh ile Scrooge, Scrooge'nin de çocuk ve genç olduğu Noellere ziyarete gittiler. Evet, bir zamanlar Scrooge gibi aksi ve buz gibi bir adam bile çocuktu ve kalbinde sevgiyi taşıyordu. Bu gerçekle hem biz okurlar, hem de Scrooge ürperdik. Bu noktada benim için asıl dikkate değer kısım, Scrooge'nin yaşadığı zorluklara karşı hissettiği yalnızlık ve hayal kırıklığı hislerini, yıllar içinde katı bir kalbe dönüştürdüğünü görmekti. Soğuk yetimhane odalarında yalnız geçirdiği Noeller, genç kalbini yaşlandırmış ve gözlerini kör etmişti.

İkinci ruh şimdinin Noel ruhuydu. Şimdi yaşanan her an gibi olduğundan gösterişli ve büyüktü. Gittiği her yere -onu görebilenler için- bereket, umut ve hayal götürdü. Scrooge ise şimdisinde kaçırdıklarıyla yüzleşti bu yolculukta. Şimdisinde oluşturduğu Scrooge profilinin diğerlerinin üzerine düşürdüğü gölgeyi izledi. Bu umut dolu ve eğlenceli şimdide kendine yer bulmak istedi. Ancak kasvetli yaşamında böyle bir ferahlığa henüz yer açmamıştı. Bunun için defalarca şans ayağına gelmiş olsa bile, bunu bir gün bile yapmamıştı. Bu noktada benim asıl ilgimi çeken şey şimdinin ne kadar da uzun ve eğlenceli olabileceğiydi. Seçtiğimiz takdirde, geçmişin ve geleceğin gölgelerini aydınlatabilme gücüydü.

Üçüncü ve son ruh ise geleceğin Noel ruhuydu. Bir hayli hırpalanmış Scrooge'yi siyah cübbesi ve soğukluğuyla şaşırtmayı başardı. Gelecek bir gölgeydi ve Scrooge'ın gölgesi fazlasıyla soğuk, yalnız ve biçare hissettiriyordu. Eğer şimdisinde ipleri eline almazsa bu yaşına kadar yaşadığı yaşamının kararlarının ona vereceği geleceği dehşetle izledi. Scrooge bu ilginç rüyadan uyandığında ortağı Marley'e, Noel ruhlarına ve varlığına -belki de hayatında ilk kez- şükretti.

Kitabı çok sevdim. Anlatımı eğlenceli ve akıcı, konusu (yine) eğlenceli, sarsıcı ve manidardı. Bence bu kitabı, özellikle de hazır aralık ayındayken, herkes okumalı. Kararlarımızı gözden geçirmemizde bize bir kabusun dirilticiliği ve bir rüyanın sınırsızlığıyla yardımcı olabilir. Çünkü şimdi, aslında geçmişin ve geleceğin ruhunun birleştiği bir yerden başka bir şey değildir.

Hoşça ve kitaplarla kalın.

ALINTILAR

''Her insanın ruhunun diğer insanlarla bir şeyler paylaşması, gezip görmesi gerekir. O ruh hayatta bunları yaşayamazsa bunu ölümden sonra yapmaya mahkûmdur. Dünyayı dolaşmakla lanetlenir, yaşayamadıklarını ölümünden sonra görür ama tecrübe edemeden uzaktan bakar!'' (Sayfa 16)

"Ben ölümlüyüm," dedi Scrooge, "ve düşebilirim." "Elimin şurana dokunmasına izin verirsen," dedi hayalet, kalbini göstererek, "çok daha fazlasını yapabilirsin." (Sayfa 27)

Sonra ruh hali kişiliğine oldukça ters bir süratle değişti ve çocukluk haline acıyarak, "Zavallı çocuk!" deyip tekrar ağlamaya başladı. "Ah keşke," diye mırıldandı ve elini cebine soktu, gözlerini yeniyle kuruladıktan sonra etrafına baktı ve "ama artık çok geç," dedi. 

"Ne oldu?" diye sordu hayalet. 

"Hiç," dedi Scrooge. "Bir şey yok. Geçen akşam kapımda bir çocuk bir Noel şarkısı söylüyordu. Ona bir şeyler vermiş olmayı dilerdim." (Sayfa 30)

Kalplerimiz birken mutluyduk, şimdi iki farklı insanken mutsuzuz. (Sayfa 37)

Dünyada hastalık ve üzüntü bulaşıcı olsa da hiçbir şeyin kahkaha ve neşe kadar çok sirayet etmemesinin oldukça adil, hakkaniyetli ve asil bir düzenleme olduğunu söyleyebilirim. (Sayfa 56)

"Ruhların ömürleri kısa mıdır?" diye sordu Scrooge. 

"Benim bu dünyadaki ömrüm çok kısa," diye cevap verdi hayalet. "Bu gece sona eriyor." 

"Bu gece mi!" diye haykırdı Scrooge. 

"Bu gece, gece yarısında. Dinle bak! Zamanım doluyor." (Sayfa 62)

"Hayalet, bunlar senin çocukların mı?" diye sorabildi Scrooge sadece. 

"İnsanlığın çocukları," dedi hayalet onlara bakarken. "Babalarındansa benim eteklerime tutunuyorlar. Oğlanın ismi Cehalet. Kızınki ise Sefalet. İkisinden de, onlar gibilerden de uzak dur ama özellikle bu oğlandan çünkü kaderinde kıyamet var, o alın yazısı silinmedikçe ondan uzak dur. Ona yol verme!" diye bağırdı ellerini şehre doğru uzatırken. "Onun sözcüklerini kötüle! Yok eğer onu bencil amaçlarına alet edersen, gör felaketleri. Sonra da sonun gelmesini bekle!" (Sayfa 63)

"Geleceğin Hayaleti!" diye haykırdı. "Şimdiye dek gördüğüm tüm hayaletlerden daha çok korkuyorum senden." (Sayfa 66)

"İnsan hayatta belli bir yolu tutarsa o yolun vardığı sonla karşılaşır," dedi Scrooge. "Ama yolundan ayrılırsa vardığı son da değişir. Gösterdiklerinin de böyle olduğunu söyle!" (Sayfa 79)

Not: Bu kitap yorumu yazısı reklam değildir, kitap önerisidir.