Siyah Lale (Alexandre Dumas) | Kitap Yorumu

Yazar: Alexandre Dumas, Çevirmen: Volkan Yalçıntoklu,
Yayınevi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Hikayemiz bir katledilme olayıyla başlıyor. Hollanda halkı yönetim biçimini değiştirmek ve krallığı geri getirmek üzere ayaklanıyorlar. Görevlerinden alınan Witt kardeşler vatan hainliği ile suçlanarak vahşi bir şekilde katlediliyorlar. Witt kardeşlerden Cornelis'in vaftiz oğlu Cornelis van Baerle bir doktor ve aynı zamanda laleler üzerinde uzmanlaşmış bir çiçek üreticisi. Çiçek Üreticileri Derneği'nin düzenlediği bir yarışmaya katılmak için en büyük projesi olan siyah lale üretimi üzerinde çalışmaya başlıyor. Cornelis'in yan komşusu Boxtel de lale üretimi yapan hırslı bir adam. Komşusunun başarısını kıskanan Boxtel, Cornelis'in siyah lalesini ele geçirmek için gittikçe çirkinleşen hain planlar yapıyor. Bu planlar arasında Cornelis'i vatan haini olarak gösterecek bir komplo da bulunuyor. Boxtel'ın planı işe yarıyor ve Cornelis müebbet hapse mahkum ediliyor. Ancak genç çiçek üreticisi umutsuzluk içinde girdiği hapishanede kendine bir umut ışığı görüyor. Bizler de kitap boyunca siyah lalenin doğuş sürecini okuyoruz.

İnancın, umudun, azmin, kararlılığın ama en çok da aşkın öyküsü Siyah Lale. Evet evet aşkın. Aslında inanç hepsini kapsıyor gibi geliyor ama hayır; çünkü aşk, o en derinden gelen tutkulu pırıltılı his, inancı besleyen belki de en güçlü duygulardan birisi. Cornelis ilk önce bir fikre aşık oluyor: Siyah lalenin var olabileceği fikrine. Sonra bu fikri var etme yolunda karşısına çıkan ve ona inanan güzel Rosa için çarpıyor kalbi. Rosa, ona ve başaracağına inanarak Cornelis'in de inancını canlı tutuyor. En sonunda bu ikili, Rosa ve Cornelis, kendi kalplerindeki aşkları (tutkularını, inançlarını, amaçlarını) birleştirip ortaya daha büyük, daha büyüleyici bir şey koyuyorlar. 

Kitabı aslında geçtiğimiz yaz okumaya başlamıştım ancak malesef ki ilk bölümlerin yavaşlığı beni kitabı bırakmaya itmişti. Şimdi kitabı okurken de ilk bölümlerde olan olayları anlamlandırmak için sakin bir kafayla okudum. Zaten ilk birkaç bölümden sonra olaylar ilginç bir hal aldı ve kitabın anlatımı daha akıcı, kurgusu daha sürükleyici oldu benim için. 

Kitabı çok sevdim. Rosa ve Cornelis benim ''güçlü çiftlerim'' (power couple?) arasında yerlerini aldılar. 

Hoşça ve kitaplarla kalın.

Yakıcı Sır (Stefan Zweig) | Kitap Yorumu

Yazar: Stefan Zweig, Çevirmen: İlknur İgan,
Yayınevi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Tatile çıkmış genç ve çapkın bir baronun, tatilini renklendirmek için bir partner arayışıyla başlıyor kitap. Çok geçmiyor, genç baronun gözüne bir anne ile oğul çarpıyor. Bu hoş kadınla yakınlaşmak isteyen baron, kadının on iki yaşındaki oğluyla arkadaş olmaya çalışıyor. Çok merak ettiği yetişkinlerin dünyasında kendine yer bulamayan ve ailesi tarafından ihmal edilmiş bu çocuk, kendisine ilgiyle yaklaşan bu yetişkinin dostça davranışlarından etkileniyor. İlk zamanlar güzel ilerleyen bu dostluk, baronun asıl emeline yakınlaştığı her günle birlikte bozuluyor ve kendini kandırılmış hisseden çocuk, kolay kolay bir köşeye itilmeyi kabul etmiyor. Kitap boyunca baronun bu ''tavlama'' planı sonrasında gelişen olayları okuyoruz.

Karakterlerin duygu ve düşünce dünyası tüm şeffaflığıyla karşımızdaydı. Baron narsist bir karakterdi. Anne oğul üzerinde uyguladığı politika aynıydı. İkisine de ''önemlisin'' mesajını ileterek kendi isteklerini, sanki onların istekleriymiş gibi göstermeye çalıştı. Sorumluluklarının, yorgunluğunun ve geçip giden yılların burukluğunun izlerini taşıyan anne, barona inanmayı gerçekten de kendi istiyordu. İç sesi ne derse desin, biri tarafından beğenildiğini, değerli görüldüğünü, dikkat çektiğini görmek egosunu okşamıştı. Öte yandan, çocuklar yetişkinlerden farklıdır. Kadının oğlunun tek istediği gerçek bir dostluktu. O da değerli görülme, öneminin olduğunu hissetme gibi duygu ve düşüncelerden haz almıştı ama çocuğun asıl istediği şey baronun dostluğuydu ve ona güvenmişti. Güveninin suistimal edildiğini fark eden çocuk, belki de barondan bile daha sinsi ve acımasız düşüncelere sahip oldu.

Bazı yazarlar var ki, okurunu bir kaşife dönüştürüyorlar. Yazdıkları dünya etrafını sarmıyor hayır, sen o dünyanın içine bodoslama dalıyorsun. Rüzgarın esişi, çatal bıçak şıngırtıları, sokaktaki hareketlilik, bulutların ardından bir görünüp bir kaybolan ay... Hepsinin arasında bir anda gezinmeye başlıyorsun. Bazı yazarlar tıpkı bir fotoğraf banyosu yapar gibi kelimelerini yan yana getiriyorlar ve o kelimeler okurun zihnine ulaştığında yan yana gelmiş pek çok fotoğraf gibi net bir şekilde hareket ediyor. Stefan Zweig da yaptığı betimlemeler ve karakterleri ile benim için canlı kelimeler yazan bir yazar. Bu kitabında da bahsettiğim bu etki mevcuttu.

Uzun süredir Stefan Zweig'tan bir şeyler okumamıştım. Onun karakterleri her seferinde etkiliyor beni. Karakterlerinin duygu ve düşünce dünyasını çok başarılı bir şekilde ortaya koyuyor. Hayran olduğum bir yazar ve yine etkileyici bir kitap. 

Hoşça ve kitaplarla kalın.

Karanlıktan Sonra (Haruki Murakami) | Kitap Yorumu

Yazar: Haruki Murakami, Çevirmen: Ali Volkan Erdemir,
Yayınevi: Doğan Kitap

Olaylar bir gece boyunca yaşananları anlatıyor. Mari isimli genç bir kadın önündeki kocaman kitabına gömülmüş bir şekilde karşılıyor biz okurları. Başlangıçta onun hakkında adı dahil hiçbir şeyi bilmiyoruz. Çok geçmiyor bir tanıdığı, Takahaşi, Mari'ye selam veriyor ve ikili aynı masada sohbet etmeye başlıyorlar. Mari, sessizliği bölündüğü için hoşnut değil ancak Takahaşi de gidecek gibi değil. Takahaşi, Mari'nin ablası Eri'nin liseden arkadaşı. İkili bir süre havadan sudan konuşuyorlar; bu sayede biz okurlar da karakterler hakkında bir şeyler öğrenmeye başlıyoruz. İkili ayrıldıktan sonra daha önce tanımadığı bir kadın Mari'nin yanına geliyor ve ondan yardım istiyor. Üstelik bu kadın Mari'nin ismini ve Çince bildiğini biliyor.

Kadın ile Mari, Alphaville isimli bir otele gidiyorlar. Burada müşterisi tarafından şiddete uğramış ve zor durumdaki Çinli bir kadına Mari ve otel personeli yardım ediyor. Öte yandan bu olaylarla eş zamanlı ilerleyen ikinci bir gerçeklik de var. Bu gerçeklikte Mari'nin ablası Eri'yi uyur vaziyette görüyoruz. Eri neden o durumda, onun bulunduğu varoluş düzlemi nasıl bir yer bilmiyoruz. Kitap baştan sona gözlemci bakış açısıyla anlatılmış. Kitabın yazarı da biz okurları gibi olayların ''görebildiği'' kadarını aktarıyor. Bu da kurguya gizem katan bir durumdu.

Kitapta Murakami'nin özgün tarzını görmek mümkün. Kitaba dair en sevdiğim durum da bu özgün hal oldu diyebilirim. Murakami'den okuduğum diğer kitaplarda da ilahi ve gözlemci bakış açısı bir arada kullanılmıştı ama ilk kez baştan sona yazarın da gözlemci olduğu bir anlatımla yazdığı bir kurgusunu okudum. Bu anlatım biçimi olaylara merak unsuru kazandırdığı gibi, kurguya bir film havası da vermişti.

Kitapta yer alan alternatif ve gizemli gerçeklik olayı, Murakami'nin okuduğum her kitabında var olan bir durum. Kendisinin paralel gerçekliklerde yer alan alternatif senaryolara ilgisinin olduğunu düşünüyorum. Bir karakter bu gerçeklikte x durumunda bir yaşam sürüyorken, aynı karakter başka bir gerçeklikte y şartlarına sahip olabilir gibi bir şekilde özetleyebilirim bunu. Sonuçta şu anda bu gerçeklikte bulunan ''ben'' ile diğer gerçeklik(ler)te bulunan ''ben'' aynı kişi olmayacağızdır. Peki ama, aynı gerçekliğin içindeki benliklerimiz de değişim geçirebilir mi? Ben dediğimiz varlık, değişen durum, şart ve düşünceler sonrasında aynı kalır mı, aynı yaşamı sürdürür mü? Kitapta aslında Mari karakteri üstünden de bu sorunun yanıtını gözlemlemek mümkün.

Yazarın kitapta geçen kurgusal otelinin ismi olan ve aynı zamanda Jean-Luc Godard'ın 1965 yapımı filmi Alphaville'den etkilendiğini düşünüyorum. Sanki anlatısına o filmde kullanılan anlatım tekniğinin etkisini katmaya çalışmış gibi geldi bana. Bu farklılığı sevsem de, kitabın anlatım bakımından zayıf kaldığını düşünüyorum. Sonuçta bu bir edebi metin, senaryo değil. Eğer ki tam olarak senaryo formatında yazılmış bir metin olsaydı, belki bir şey diyemezdim; ancak bir okur olarak edebi bir metinden beklentim edebi yönünün de göz ardı edilmemesi oluyor açıkçası. Bir filmde boşluklar olsa bile, anlatımdaki  bu boşluklar görüntüler, sesler ve oyuncuların performansı ile tamamlanabilir; ancak yazılı bir metnin anlatımında boşluklar olursa, olayların anlaşılması zorlanacak ve bu da metni zayıflatacaktır. Bir de tabii Murakami'den daha çok beğendiğim kitaplar da okumuştum. Yine de okuduğum için memnunum.

Hoşça ve kitaplarla kalın.

My Blueberry Nights (Benim Aşk Pastam) | Film Yorumu

Yönetmen: Kar-Wai Wong

Senarist: Kar-Wai Wong, Lawrence Block

Yapımı: 2007 - Çin, Fransa, Hong Kong

Ursula K. Le Guin'in Mülksüzler isimli kitabında çok sevdiğim bir cümle var: ''Gerçek yolculuk geri dönüştür,'' diye. Bu kısacık cümle aslında kendi hayatımızın kahramanı olduğumuz her birimizin çıktığı yolculuğu anlatıyor. Bir yerden başlıyor; belki uzaklara, belki yakınlara doğru ilerliyoruz. Bazen olduğumuz yerde sayıyoruz gibi hissediyoruz, bazen taaa kutuplara kadar kaçıyoruz. Günün sonunda ise dönüyoruz: Eve. Peki bıraktığımız ev ile bulduğumuz ev aynı mı oluyor? Değişen ne? Bir yere tatile giderken kapattığımız evlerimizi düşünelim; döndüğümüzde o evler bile biraz değişiyor değil mi? Bize belki daha farklı kokuyor, belki daha tozlu görünüyor... Belki de, daha rahat hissediyoruz. Giderken bıraktığımız ev bu kadar rahat gelmezken, döndüğümüzde bulduğumuz ev bizi sıcacık sarmalıyor belki. 

Ana karakterimiz Elizabeth (Norah Jones), sevgilisinin onu aldattığını sevgilisinin bir kafede yediklerinden öğreniyor. Sevgilisinden ayrılıyor ve evlerinin anahtarını kafenin işletmecisine bırakıyor. Ayrıldığı sevgilisini bir daha görmek istemediğini söylüyor. Ayakları onu eski evine götürse, gözleri artık ona yabancı olan bu evin camlarında gezinse bile Elizabeth'in kelimeleri bunları inkar ediyor. Sevgilisinden ayrılıyor ancak hissettiği acıdan ayrılamıyor. Her akşam o kafeye gidiyor. Her akşam kafenin işletmecisi Jeremy (Jude Law) ile sohbet ediyor. Jeremy de kalbinde bir ayrılığın burukluğunu taşıyor. Jeremy, ayrılıkların ardından artık istenmeyen anahtarları evin diğer sahiplerine teslim etmek üzere emanet alıyor. Ancak kimse artık bu anahtarları istemiyor. Jeremy sahipsiz anahtarları saklayan, yenmeyen turtaları her gün yapan ve evde bekleyen birisi. 

Bir gün Elizabeth evden ayrılıyor. Yaşadığı şehri bırakıyor ve bir yıl boyunca farklı farklı yerlere gidip buralarda çalışıyor, insanlarla tanışıp onların hikayelerini öğreniyor ve tüm bu yaşadıklarını Jeremy'e yazıyor. Jeremy, ev Elizabeth için. Elizabeth ise yolu gözlenen, Jeremy için. İkisi de farklı yerlere yolculuk yapıyorlar. Biri taaa ülkenin diğer ucuna kaçıyor, diğeri kalbinin taaa en içine. Çünkü böylece, bir daha yüz yüze geldiklerinde birbirlerine farklı şeyler anlatabilirler.

Film boyunca Elizabeth'in gittiği yerlerde yaşadıklarını ve Jeremy ile olan bağını izliyoruz.

''Kentten ayrıldığım gece buraya geldim. Ancak kapıdan ileriye gidemedim. Neredeyse içeri giriyordum ama biliyordum ki, aynı Elizabeth olarak kalacaktım. Artık o kişi olmak istemiyordum.''

Kaynak: Pinterest

+ Anahtarlar hala duruyor mu? 

- Bu konuda söylediklerini hep hatırladım. Asla atmamak gerektiğini, kapıları sonsuza kadar kapatmamak gerektiğini. Hala aklımda. 

+ Ama bazen, anahtarların olsa bile kapılar hala açılmıyor değil mi?

- Kapı açık bile olsa aradığın kişi orada olmayabiliyor Katya.

Sevgili kelimesi üzerine düşünüyordum. Elizabeth'in ''Sevgili Jeremy'' ile başlayan kartpostallarını. Elizabeth Jeremy'i hiç aramadı, ona hep yazdı. Bunu bilinçli olarak yaptı. Belki sesini duyarsa bu yolculuğa devam etmek konusunda pes edeceğinden korkmuştur. Belki yazmak, bir şeylerin daha kalıcı olduğu hissini vermiştir. Belki bulunmak istememiştir. Belki de kalbinden geçenleri birine anlattığını yazarak kendine gösteriyordur. Bu kartpostallar hep farklı farklı yerlerden gönderildi Jeremy'e. Jeremy'nin adresi belliyken, Elizabeth'inki belirsizdi. Bunun için Jeremy, ülkedeki her lokantaya aynı kartpostalı gönderdi, biri kendi Elizabeth'ine ulaşır belki diye. Hiçbiri ulaşmadı ama tüm o yazılar, tüm o birbirinin aynı yazılar, Jeremy'nin içinde bir yerlere ulaşmış gibi görünüyordu.

Sevgili, sevilen kişi. Orada olduğu bilinen kişi. Nerede olursa olsun, orada bir yerde, bu belli. Sevginin aktığı kişi. Kapılarını açtığın kişi. Belki anahtarın sahibi olan kişi. Ama bunun da ötesinde, onun için orada olduğun kişi. Kapıyı açtığında karşılaşacağın ve karşılayacağın kişi.

Filmin yönetmeni Kar-Wai Wong. Onun bu filmi ilk İngilizce ve Amerika'da geçen filmi. Üstüne, oyuncular da Hollywood'dan. Tamam tamam tamam, itiraf ediyorum... Filmi aslında uzun süre izlemeyi ertelemiştim ve tek sebebi de buydu. Yönetmenin kendine has tarzının bu popülaritenin içinde eriyeceğinden ve benim bunu göreceğimden endişe etmiştim, hatta ödüm kopmuştu. Ancak şimdi filmi izledikten sonra gördüm ki, kendi ritmini yakalamış sanatçılar her zaman yaptıkları işe bir ruh katıyorlar. Bütün bileşenler değişse bile ortaya çıkan sonuçta o özgün üslubu görebiliyorsun. Bu filme de Kar-Wai Wong'un elinin dediği çok belli. Belki o sert geçişler yumuşamış, belki karakterler Amerikalılaşmış; ama yine de onun eli değmiş, belli. Renk kullanımı, ışıklar, kamera hareketleri, hatta karakterlerin tarzı... Karakterlerin en basit hareketlerini bile sanata dönüştürüyor Wong Kar-Wai. Müzikler de güzel. Özellikle de filmin sonunda çalan şarkının melodisi dilime dolanmış durumda. Mırıldandığım bu melodiyle bir süre filmin etkisini hissedeceğim kesin.

Tam da yılın bu zamanına yakışan, hoş bir film. Öneririm.

my blueberry nights soundtrack dinlemek için tıklayabilirsiniz.

Not: Bu film yorumu yazısı reklam değildir, film önerisidir.

Millennium Mambo (Qian Xi Man Po\ Milenyum Dansı) | Film Yorumu

Yönetmen: Hsiao-hsien Hou

Senarist: T'ien-wen Chu

Yapımı: 2001 - Fransa, Tayvan

Vicky (Shu Qi) genç bir kadın. Filmin giriş sekansında onun sesini duyuyor, onun görüntüsüyle karşılaşıyoruz. Görüntü 2001 yılına ait, ses ise bundan on yıl sonrasına. Vicky 2001 yılında yaşadığı bir ilişkinin onun hayatında bıraktığı etkiyi bizlere anlatıyor. Zarar gördüğü, bu yüzden koptuğu ancak bir şekilde yeniden en başa döndüğü bir ilişkiyi. Milenyum Dansı, toksik bir ilişki üzerinden milenyum çağındaki değişken duygu ve düşüncelerin ilişkiler üzerindeki etkisini ortaya koyuyor.

Kaynak: Pinterest

''Hao-Hao'nun aynı kardan adam gibi olduğu hissine kapılmıştı. Güneş çıktığında yok olabilirdi.''

Vicky ile Hao-Hao'nun (Tuan Chun-hao) ilişkisinde bir şeylerin ters olduğunu daha ilk sahnelerde anlıyoruz. Hao-Hao Vicky'i sevmiyor, ona sadece bağımlı. Belki de Vicky'e hükmederek kendi kimliğini kendine ispat ediyor. Kendine ait bir hayatı yok, Vicky'nin de olmasın istiyor. İkisinin ortak bir hayatı olsun tabii; ancak kuralları Hao-Hao koyacaksa. Vicky'e güvenmiyor; güvenmemesi, Vicky'e olan bağımlılığını daha da arttırıyor. Vicky'nin üniversite sınavına gireceği gün, Hao-Hao sırf Vicky başka bir şehre taşınmasın diye onu uyandırmıyor. Sonra ikili birlikte yaşamaya başlıyorlar ve ortak bir düzen kuruyorlar. Ancak bu düzende Hao-Hao istediğini yapabilirken Vicky hep öteki. Evden kovulabilir, Hao-Hao gitmesini isterse. Eve geri gelir, eğer Hao-Hao gelsin isterse. Peki ya Vicky istemezse? Öyle bir şey olamaz Hao-Hao'ya göre; nitekim, olamıyor da. Çünkü Vicky de Hao-Hao'ya bağımlı.

Hao-Hao bağımlı bir kişilik. Madde, davranış, insan. Bu ilişki sadece Vicky'e değil, Hao-Hao'ya da iyi gelmiyor. Bir sahnede Vicky'e ''farklı dünyaların insanları olduklarını'' söylüyor. Birbirlerine iyi gelmediklerini kendisi de biliyor. Başka bir sahnede ise Vicky'e ''sana iyi gelmiyorsam ayrılalım'' diyor. Ancak sonra kafasını çevirip başka bir işe yoğunlaşıyor. Vicky'i bir kere bile dinlemeden. Belki de bu durum Vicky'nin de işine geliyor. Çünkü böylece hislerini pasif bir tutumla belli etmeye çalışmak yerine konuşmaktan kurtuluyor. Çok geçmiyor, hiçbir şey olmamış gibi hayatlarına devam ediyorlar. İlişkileri tıpkı Hao-Hao'nun plakları gibi görünüyor. Sadece kendi etrafında dönüp duruyor. Durunca başa sarıyor. Aynı müzik tekrar ediyor.

Vicky, Jack (Jack Kao) isimli bir adamla tanışıyor. On yıl daha yaşlı olan anlatıcı Vicky'nin sesi bizlere Jack'in Vicky'e hep arkadaşı gibi davrandığını söylüyor. Vicky'nin Jack ile olan ilişkisinde duygusal bir yan olsa da, romantik bir ilişki izlemiyoruz. Vicky belki de ilk kez değer gördüğünü hissediyor. Jack'in Vicky'nin hayatına girmesiyle Vicky'nin yaşamı yavaşlıyor. Çünkü belki de ilk kez, arzusuna kolayca sahip olamıyor. Beklemesi gerekiyor; sabır göstermesi, emek vermesi. Belki de vazgeçmesi... En önemlisi, eylemde bulunması gerekiyor. 

On yıl daha yaşlı olan ses, film boyunca biz izleyicileri yalnız bırakmıyor. Ses kah hüzünlü, kah umutlu. 2001 yılındaki genç Vicky'nin hislerini onun gelecekteki sesinden anlıyoruz. Filmin son sahnelerinde genç Vicky'i Japonya'da görüyoruz. Tabi ki arka plandaki sesiyle birlikte. Bu sahnelerde ses ile görüntü uyumlu görünüyor. Hislerini anlamlandırmış yaşlı ses ile kendini arayan genç görüntü. Ses, hayal kırıklığının burukluğunu taşıyor. Görüntü ise film boyunca ilk kez bu kadar mutlu görünüyor.

Uzak Doğu filmlerinde kullanılan renk paletini seviyorum. Bu filmde de sarı tonları hakimdi. Filmin her sahnesi fotoğraf karesi estetiğindeydi. Sırf bunun için bile filmi izlediğim için memnunum. Yavaş akan bir olsa da hikayesi insanı çekiyor. Aslında izleyenlerine çok farklı bir konu sunmuyor; ancak o konuyu öyle bir anlatıyor ki, izleyiciyi belki de bu anlatımıyla yakalıyor. Üstünde durmaya değer bir konu, özgün bir anlatım. Filmi ben çok beğendim. 

Millennium Mambo OST dinlemek için tıklayabilirsiniz.

Not: Film 18 yaş üzeri için uygun. Bu notu eklemeyecektim ama ne olur ne olmaz söyleyeyim. Ayrıca filmi baştan sona anlatsam da, hiç spoiler vermedim. İçiniz rahat olsun. *-*

Not 2: Bu film yorumu yazısı reklam değildir, film önerisidir.

Bir Kedi, Bir Adam, İki Kadın (Cuniçiro Tanizaki) | Kitap Yorumu

Yazar: Cuniçiro Tanizaki, Çevirmen: Alper Kaan Bilir,
Yayınevi: İthaki Yayınları

Bazen bazı kitaplar insanı dinginleştiriyor. O kitapları okurken sanki bütün sesler susuyor, diğer bütün görüntüler kayboluyor ve sen bir köşeye kıvrılmış o kitapla iç içe olmanın keyfini hissediyorsun. Bu kitap da kış veya bahar akşamlarının serinliğinde yumuşak bir battaniye gibi okurunu saran kitaplardandı. Sanıyorum ki içeriğini daha iyi anlatan bir kitap başlığı daha olamazdı. Kitapta sahiden de bir kedi, bir adam ve iki kadının öyküsü anlatılıyor.

Hikayemiz bir mektupla başlıyor. Şinako, eşinin uğruna onu terk ettiği Fukuko'dan evin kedisi Lili'yi ona vermelerini istiyor. Bunu Fukuko'dan istemesinin bir nedeni var; zira eski eşi Şozo, kedisi Lili'ye gönülden bağlı ve ondan bir anlığına bile ayrı kalmayı kabul etmez. Bu mektup Fukuko'nun kalbinde bir delik açıyor ve o delikten dışarı taktığı maskenin ardındaki hisleri çıkıyor. Fukuko evin kedisi Lili'den aslında hiç haz etmiyor, hatta kediyi kıskanıyor.

Kitap boyunca evin kedisi Lili'nin Şinako, Fukuko ve Şozo'nun bencil kararlarının sonucunca yaşadıklarını okuyoruz.

Kitap, Çevirmenin Önsözü başlıklı bir yazıyla başlıyor. Bu yazıda kitabın çevirmeni Alper Kaan Bilir'in iki ana başlıkta kaleme aldığı yazıyı okuyoruz. Yazının Birey başlıklı ilk bölümünde birey olmaya ve edebiyattaki birey anlayışına değiniliyor. Tanizaki ve Birey başlıklı ikinci kısımda ise Tanizaki'nin eserlerinde yer alan karakterlerin özellikleri hakkında bireyselleşme teması özelinde bir değerlendirme yapılıyor. Tanizaki'nin eserlerinin genelinde kendi kararlarını almayan, dahası bundan zevk alan karakterlerin ön plana çıktığı vurgulanıyor. 

Bu kitapta yer alan Şozo karakteri de bu genellemenin içinde yer alan bir örnekti diyebiliriz. Şozo sürdürmek istemediği bir evliliği başkasının müdahalesi olmadan sonlandırmayı bile göze alamayan bir adam. Bir gün annesinin ve yeni kayınpederinin yönlendirmesiyle eşi Şinako'dan ayrılarak yine çok da mutlu hissetmeyeceği başka bir evliliğe Fukuko ile başlıyor. Düzeni bozulursa karar alması gerekeceği için çok sevdiği kedisi Lili'nin ondan uzağa gönderilmesine bile sesini çıkarmıyor. 

Şozo bir tip değil esasında; bir karakter. Kendi kararlarını alamadığı için düşüncelerini de dillendirmiyor ve başkalarının yönlendirmelerine göre bir yaşam sürüyor. Bu nedenle de onun kişiliğine dair detayları ilk etapta seçemiyoruz. Şozo karakterini tanımak için onun verdiği kararlara değil, vermediği kararlara dikkat kesilmemiz gerekiyor. Çünkü vermediğimiz kararlarımız da aslında verdiğimiz başka kararları oluşturur ve her karar kişilik özelliklerimizi bize has dokularla özelleştirir. Şozo birey olamamış bir karakter olsa da, kendine has bireysel özellikleri bulunan bir karakter. Karısı Fukuko'dan korktuğu için kedisi Lili'yi gizli saklı görmeye gitmesi, evin dağınıklığından şikayetçi olduğu halde bunu eşiyle konuşmak yerine annesine dert yanması, dahası eski eşi Şinako'ya açıklama yapmamak için çok özlediği kedisi Lili'yle zaman geçirmekten vazgeçmesi... 

Kitapta en çok Lili için üzüldüm diyebilirim. On yılını birlikte geçirdiği dostu onu başka bir eve gönderdiğinde gerçekten bocalamış olmalı... Öte yandan Lili ve Şinako arasında yavaş yavaş kurulan bağı okumak güzeldi.

Hoşça ve kitaplarla kalın.

Gölgeye Övgü (Cuniçiro Tanizaki) | Kitap Yorumu

Yazar: Cuniçiro Tanizaki, Çevirmen: Burcu Erol,
Yayınevi: İthaki Yayınları

Kitapta yazar Doğu ile Batı toplumlarının düşünme ve hayata bakış şekillerindeki farklılıkları merkeze alarak bir karşılaştırma yapmış. Japonya'da kendini gösteren Batı'dan gelmiş modernleşme hareketlerine karşın yazar, mimariden sanata, yemeklerden giyime kadar Japon toplumunda önemli bir yeri olan gölge kavramını öne çıkarmaktadır. Her bölüm kendi içerisinde benzerlik barındıran örnekleri irdelese de, kitabın genelinde bir ''gölgeye övgü'' söz konusu. Kitabın türü için deneme diyebiliriz. Yazar düşüncelerini ifade ederken aynı zamanda 1930'lu yılların Japonyasında güncel olarak gördüğü bir soruna dikkat çekmeye çalışmıştır.

Yazar ''Doğu'' derken Uzak Doğu ülkelerini, ''Batı'' derken Avrupa ve Amerika'yı ifade etmektedir. Bir milletin hayata bakış açısı o toplumdaki her alanı etkilemektedir. Doğu toplumları tarih boyunca hep mistik ve gizemli görülmüştür. Yazar bu gizemin sebebini de gölgelere dayandırmaktadır. Doğu bir şeyleri apaçık göstermek yerine, saklar. Bu gizin içinde pek çok unsur vardır. Gölgeleri oluşturan şey zamanın, belki de zamansızlığın, izleridir aslında. Doğu, bir nesneyi yaşar. Yaşamak için o nesneyi kullanmaz, kullandığı nesneyi yaşar. Bu nedenle izler önemlidir Doğu için. Batı ise böyle değildir. Batı, her şeyi parlatmak ister. Aydınlatmak, cilalamak, öne çıkarmak, ışıl ışıl ve ''arzulanabilir'' yapmak. Peki nedir arzulanabilir olmak? Aslında burada bir ikilik ortaya çıkar. Doğu için gölgenin içinden süzülen ışıktır arzu. Her yerin ışıkla aydınlandığı bir yerde ışığın kıymeti bilinmez. Oysa gölgelerin arasından süzülen ışık, insana huşu verir. Merak duygusunu canlandırır. Bu merakla birlikte o nesne, hem kendinin hem de onun etrafındaki diğer öznelerin öznesi konumuna ulaşır. Ana karakter olur; yaşanır, izlenir, duyulur, tadılır, sevilir... Batı ise hep bir sonrakinin peşindedir. Bu nedenle de bir kaşiftir.

Doğu toplumları yazara göre elindekiyle yetinir. Gölgeler arasında kalmak bir zorunluluk olsa bile bu zorunlukta sevecek yönler arar. Gölgelerdeki güzelliği ortaya koymaya çalışır. Oysa Batı bunun tam tersini yapar. Aydınlatılmamış tek bir gölge, tek bir giz kalmasın ister. Bunun tabi ki pek çok yararlı yönü bulunmaktadır. Pek çok teknolojik buluş, pek çok takip edilecek yenilik Batı'dan çıkar; Doğu da Batı'ya ayak uydurur. Diğer bir deyişle çoğu zaman Doğu, Batı'nın ayak izlerini takip etmiştir. Bu noktada yazar, Doğu toplumları da kendi gölgelerinden yansıyan ışıklarından kendi yolunu aydınlatabilseydi, kendi kültürünü ve özünü koruyarak çağa yön verebilirdi minvalinde bir eleştiri getirmektedir. Basit ev aletleri, dekorasyon malzemeleri, gündelik basit zevkler bile aslında kültürel yapının temeli olan gölgelerin içine sızmakta ve Batı yavaş yavaş kendi kültürünü Doğu'ya işlemektedir.

Kitaba başladığımda bu içerikte bir kitap okuyacağımı düşünmüyordum. Yazar eleştirisini ortaya koyarken yaratıcı bir yol izlemiş. Değişen toplum yapısında gözlemlediklerini metaforlar aracılığıyla ortaya koymuş. Bu da dümdüz eleştirilerin yer aldığı bir metne nazaran, çok daha dikkat çekici ve çarpıcı bir metnin ortaya çıkmasını sağlamış. Benim için farklı bir okuma deneyimiydi ve bunu sevdim. 

Hoşça ve kitaplarla kalın.

Küçük İnsanlar & Büyük Hayaller\ Maria Montessori (Maria Isabel Sanchez Vegara) | Kitap Yorumu

Yazar: Maria Isabel Sanchez Vegara, İllüstrasyon: Raquel Martin,
Yayınevi: Martı Çocuk Yayınları

Martı Çocuk Yayınları'ndan çıkan Küçük İnsanlar Büyük Hayaller serisinin her bir kitabında tarihte yer etmiş ayrı bir sanatçı, yazar, bilim insanı vb. yer alıyor. Bu kitabın konusu ise eğitim alanında da adından sıkça söz ettiren bir çocuk doktoru olan Maria Montessori.

Maria Montessori, yaşadığı dönemin ötesinde bir kadın. Maria 1870 yılında İtalya'nın bir köyünde dünyaya geliyor. Maria okul çağına geldiğinde ailesi onun daha iyi bir eğitim alabilmesi için Roma'ya taşınıyorlar. O dönemde kadınlar bilimle ilgili yüksek okullarda eğitim görmüyorlar ancak Maria Montessori bir bilim okuluna girerek çocuk doktoru oluyor. Psikiyatri hastanesinde çocuklarla çalıştığı dönemde gözlemlediği yanlış ve yetersiz uygulamalar üzerinde çalışıyor ve bugün eğitim alanında kendi adıyla da bilinen Montessori eğitimini keşfediyor.

Montessori eğitimi çocukların kendi öğrenmelerini kendilerinin gerçekleştirmesi üzerine kurulu keşif temelli bir metot diyebiliriz. Burada amaç çocukların kendilerinin farkında olmalarını sağlayarak potansiyellerini keşfetmelerinde ve kullanmalarında yardımcı olmak. Maria Montessori bu eğitim çerçevesinde çeşitli uygulamalar yaparak hastanedeki çocukların hem zihinsel hem duygusal gelişimlerinin sağlıklı olmasını hedeflemiş. Bunun için çeşitli materyaller geliştirmiş ve farklı araç gereçler ile stratejilerden faydalanmıştır. Bugün de anaokulu yaş grubunun eğitiminde montessori metodunun kullanımıyla karşılaşmaktayız.

Kitap, bu seriden okuduğum ilk kitap. Pandemi dönemindeyken bir dersimde Maria Montessori'yi tanıtmak için onunla ilgili birkaç kitap almıştım. O zaman kendisi yerine başka birini tanıtmak durumunda kalmıştım ancak aldığım kitaplar kitaplığımda duruyor. Kitabı okuduğum için memnunum ancak kitabın çok genel anlatımlı olduğunu söylemeliyim. Kitap çok ince bir kitap. Hatta kitaptan ziyade tanıtım kitapçığı veya dergi eki formunda diyebilirim. İçinde çok genel bir şekilde Maria Montessori'nin kim olduğundan ve neler yaptığından bahsediliyor. Sayfalar yazılardan ziyade resimlerle dolu. Zaten anladığım kadarıyla bu seri hedef kitlesi olarak çocukları merkeze alıyor. İlham verici isimleri çocuklara tanıtmayı amaçlıyor. En azından bu kitap özelinde söylersem, çocuklar için ilham verici olabilecek hoş bir kitaptı. Ancak Maria Montessori ve montessori eğitimi hakkında bilgi edinmek isteyen birini tatmin etmeyeceğini düşünüyorum.

Hoşça ve kitaplarla kalın.

Not: Bu kitap yorumu yazısı reklam değildir, kitap önerisidir.

Only Yesterday (Omohide Poro Poro\ Dün Gibi) | Film Yorumu

Yönetmen: Isao Takahata

Senarist: Isao Takahata

Yapımı: 1991 - Japonya

Çocukluk pek çoğumuzun kalbindeki bir bahçe. Ne zaman kendimizi çıkmazda hissetsek; belki ne zaman bir yere saklanmak istesek, bir yere kaçmayı düşlesek en sonunda vardığımız gizli köşe. Bu filmde de ana karakterimiz Taeko'nun (Miki Imai) çocukluğu ile 27 yaşında olduğu bugününde yaşadıklarını eş zamanlı olarak izliyoruz. 

Geçmişten bir anı karşılıyor önce bizi. Bir karne gününün ardından dört küçük kız öğrenci kendi arasında konuşuyor. Üçü tatilde neler yapacaklarından bahsederken, Taeko sessiz. Çünkü onun ailesi bir yere gitmeyecek, biliyor. Çocuk masumiyetiyle boynu biraz bükük, yine de ısrarcı. Eve koşup annesine tatile gitmek için lütfenlerini sıralıyor. ''Lütfen anne kırlara gidelim...'' Evin büyükannesi Taeko'nun bu haline sessiz kalmayarak ev halkına kaplıcalara gitmeyi öneriyor. Orada bir sürü hamam var, çok seveceksin deniyor küçük Taeko'ya da. Gerçekten de gittikleri yerde hamamdan bol bir şey bulamıyor Taeko. O hamam senin, bu hamam benim koşup oynuyor; ta ki sıcaktan bayılıncaya kadar.

Yetişkin Taeko bu anıyı yüreğinde taşıyarak işten izin alıyor ve kırlara tatile gidiyor. Orada çiftlik işleriyle uğraşırken on yaşındaki hali de hep kalbinde çarpıyor. Bizler de film boyunca yetişkin Taeko'nun anıları aracılığıyla küçüklüğünden bugününe taşıdığı duyguları izliyoruz.

Kaynak: Pinterest

Film yavaş bir tempoda akıyor. Hikayesi de basit ancak klişe olduğunu düşünmüyorum. Filmde bak sen şu işe tarzı mucizevi tesadüfler, zorlama mutluluklar, baygın hüzünler yok. Böyle basit ama duru hikayeleri seviyorum. Böyle kurgular beni de bir parçası yapıyor gibi hissediyorum. Filmi izlemek bana kendimi sanki tıpkı Taeko'nun gittiği gibi kırsal bir yerde bir dere kenarında yeşilliklerin arasında uzanmışım da gözlerim kapalı dış dünyadan kulağıma dolan sesleri hayalle gerçek arasında gidip gelerek dinliyormuşum gibi hissettirdi.

Bloğumun daimi okuyucuları filmi çok sevdiğimi elbette tahmin etmişlerdir diye düşünüyorum. Sanırım en çok da içinde kendi hislerimden bir şeyler görebildiğim kurguları seviyorum. Bu filmde de Taeko'nun hislerinde kendi hislerimden parçalar buldum. Ne zaman bir şeylerin yolunda gitmediğini, en basitinden içime sinmediğini, hissetsem beni de geçmişteki hallerim karşılar. Kah bana tamamlanmamış durumları hatırlatır, kah akıl verir. Hayatımda bana en çok yol gösteren kişi de bu anılarımdaki kendim olmuşumdur hep. 

''İstesek de istemesek de bir kelebek uçmadan önce tırtıl olarak yaşamak zorundadır. Belki de o günleri, tırtıl dönemimden geçtiğim için hatırlıyorumdur.''

Küçük Taeko çok sevimli, akıllı ve biraz da hüzünlüydü. İlk aşk, çocukluk arkadaşlıkları, aile ilişkileri, diğerlerinden farklı şeylere ilgi duymak, yalnız hissetmek, seveceğin bir şeyleri aramak, doğru olduğunu düşündüğün şeyi diğerlerine karşı savunmak... Hepimizin çocukken kalbi kırılmış, dudaklarımız aşağı doğru bükülmüştür. Belki gözyaşlarını tutmanın verdiği gururla karışık acı his yüzümüzü yakmıştır. Hepimizin yanakları al al olmuş, kalbi tatlı bir heyecanla küt küt atmıştır. Ayaklarımız ilk kalp çarpıntısıyla havalanmış, belki hatta kanatlanıp uçmuşuzdur. Hepimiz bazen sadece bir ''tebrik ederim'' cümlesini duymayı ummuşuzdur. Hepimiz bir şeylere heves etmiş ama o şey için istediğimiz izne karşılık verilen net bir ''hayır''a toslamışızdır. Bu filmde herkesin kendinden bir şeyler bulabileceğini düşünüyorum.

Çocukluk zor ve güzel bir dönem. Ancak her ne olursa olsun insanın içinde neşeyle karışık bir hüzün olarak nefes alıp vermeye yıllarca devam edebiliyor. Bu filmde de bu hissi çok net hissettim ve filme dair en sevdiğim durum da bu oldu. Taeko'nun korkularını, hüzünlerini ve sevinçlerini Toshio ile şeffafça paylaştığı sahneleri de aynı şekilde çok sevdim. Filmin çizimlerinin ve müzik seçiminin muhteşem olduğunu da eklemeliyim. Her detay düşünülerek her sahne özenle çizilmişti. Zaten yönetmen koltuğunda Isao Takahata var, lütfen. 

Basit bir konuyla etkileyici bir tat bırakan bir film. İzleyiniz efenim.

Only Yesterday OST dinlemek için tıklayabilirsiniz.

Not: Bu film yorumu yazısı reklam değildir, film önerisidir.

Yaban Kazı (Ogai Mori) | Kitap Yorumu

Yazar: Ogai Mori, Çevirmen: Alper Kaan Bilir,
Yayınevi: İthaki Yayınları

Japon Edebiyatı'ndan bir şeyler okumak her defasında içimde bahar rüzgarları estiriyor. Gerçekten; tüm kalbimde, tüm ruhumda hissediyorum bu hissi. Hele bir de söz konusu kurgu geçmiş zamanda geçiyorsa... Karakterler geleneksel kıyafetlerini giymiş salınıyorlar gözümün önünde. Konuşmaları, mimikleri, hal ve tavırları capcanlı karşımda beliriyor. Eksik olan tek şey başımın üstünden yağan sakura çiçekleri sanki. Böyle romantik bir ortama ışınlanıyor ruhum.

Bu kitabı okurken de tam olarak böyle hissettim. Normalde bir kitap beni ne kadar içine çekerse çeksin ''dünyadan koptum'' söylemini kolay kolay kullanmam. Çünkü dünyadan kolay kolay kopamam. Benim bir okur olarak dünyadan kopmam için, başka bir yere bağlanmam gerekir. Peki nereye? Tabi ki karakterlerin duygu ve düşüncelerinin arasına. Bu duygu ve düşünceleri berrak bir şekilde hissedilmem gerekir. Ancak bu sağlanırsa dünyadan kopup da okuduğum kurgunun dünyasına bağlanabilirim.

Bazen bize çok küçük gibi görünen şeyler aslında daha büyük olan bazı başka şeylerin nedeni olabilir. Yürüdüğümüz yol, iki küçük kuş, belki bir yaban kazı... Hepsi birbirinden bağımsız gibi görünür ancak günün sonunda bir bakarız ki yaşadıklarımız aslında tüm bu küçük şeylerin birbirine bağlanmasından ibarettir. Yürüdüğümüz yol bir aşkın umudu olabilir, iki küçük kuş trajik bir tanışmanın vesilesi ve bir yaban kazı, korku ile cesaret arasındaki ince çizgi.

O-Tama genç güzel bir kız. Bir adam bir gün onu ve yaşlı babasını kandırıp gözdağı vererek O-Tama ile evlilik hayatı yaşıyor. Ancak çok geçmiyor ki adamın bir yalancı olduğu anlaşılıyor. Bu genç kız hiçbir suçu olmamasına rağmen kendini çirkin bir durumun içinde buluyor. Yine de babası hep yanında. Baba kız kendilerine yeni bir düzen kurmaya çalışıyorlar. Çünkü onlar her ne olursa olsun bir aradalar ve yanlış bir şey yapmadılar. Başları dik.

Sağlam bağlara sahip bu baba kız yaşadıkları bu kötü günlerde daha da yoksul düşüyorlar. Çok geçmeden önlerine bir teklif çıkıyor. Suezo isimli bir adam O-Tama ile birlikte bir yaşam kurmak istediğini söylüyor. Tabii bu yaşam sır perdesinin ardında yaşanmak zorunda. Baba kız başlangıçta ne bu teklifin iç yüzünü, ne de Suezo'nun hayatını biliyorlar. O-Tama'nın düşündüğü tek şey yaşlı babasını rahat ettirmek. Bu nedenle teklifi kabul ediyor ve Suezo ile birlikte düzensiz bir ilişki yaşamaya başlıyorlar. Çok geçmiyor ki genç kadın, birlikte yaşadığı bu adamın yaşamına dair detayları öğreniyor. 

Kitabın trajik bir konusu olsa da, kitabı okurken puslu hislere kapılmadım. Hatta aksine, içimde hep bir umut vardı. Çünkü merak ettim. O-Tama'nın kalbinde filizlenen hisler acaba onu harekete geçirecek mi diye merak ettim. Acaba hisleriyle düşünceleri eş zamanlı hareket edecek mi, diye düşündüm. O-Tama'nın yaşadıkları zordu ama kolayı seçen de kendisiydi. Bu nedenle ona üzülmek yerine, onunla ilgili beklentiye girdim. Benim asıl üzüldüğüm karakter Suezo'nun daima hor gördüğü eşi O-Tsume'ydi... Öte yandan kitaptaki en üzücü bulduğum detaylardan birisi de, baba kızın arasındaki bağın zamanla zayıflaması oldu.

Okada ise kalbime sakuralar yağdıran karakterimdi. Böyle ferah ve ışıl ışıl hissettiren karakterler diğer karakterlerin de umudu oluyor değil mi? Tüm topu ona atıyor herkes. Okurlar, diğer karakterler, hatta çoğu zaman yazar bile. Oysa bu kitapta durum böyle değildi. Diğer karakterler çözümü Okada'da aradı. Keza bir okur olarak ben de... Yazarın bizlerle aynı fikirde olmaması kitaba dair en sevdiğim durum oldu diyebilirim. Hatta kitabı şimdiden yılımın favorilerinin arasına sokan da yazarın bu yaklaşımı oldu. Bir kurtarıcının öne çıkıp tüm sorunları çözmesi yerine herkesin yaptıklarının ve yapmadıklarının sonuçlarına katlanması fikri, üstüne düşündüğümde daha rahatlatıcı geliyor bana.

Hoşça ve kitaplarla kalın.